آمار بانوان مخترع ایرانی بالاتر از متوسط جهانی - مجله یگانه

زنان نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می دهند اما آیا آنان با همین نسبت 50 درصد در توسعه و رشد نوآوری نقش آفرینی مستقیمی دارند؟ نتایج تحقیقات بیانگر این است که نسبت زنان مخترع هنوز با 50 درصد مفروض فاصله زیادی دارد. برای آگاهی به سهم مشارکت زنان مخترع در اختراعات ایران، پرونده های تقاضاهای ثبت اختراع در خارج از کشور که در سامانه الکترونیکی کانون پتنت معاونت علمی و فناوری به ثبت رسیده بود، به عنوان یک جامعه آماری و نمونه ای از کل جامعه مخترعان، مورد آنالیز قرار گرفتند.

نتایج آنالیز ها نشان داد که علی رغم پایین بودن توازن جنسیتی در ایران نسبت به مناسب مفروض (50 درصد) بوده؛ اما نسبت پرونده ها با مخترعان زن در این آنالیز به میزان قابل توجهی بالاتر از متوسط جهانی و حتی بالاتر از آمار کشورهای پیشرو در زمینه ثبت اختراعات است.

درحالی که به طور متوسط در جهان، درصد زنان مخترع در پرونده های ثبت اختراع حدود 14 درصد است و در کشورهای پیشرو هم این رقم به 18 درصد نمی رسد، این نسبت در ایران (جامعه آماری کانون پتنت) 24 درصد است.

رشد ثبت اختراع در ایران

نتایج این آنالیز که روی بیش از 2 هزار پرونده موجود انجام شد نشان داد که نسبت زنان مخترع در ایران (جامعه آماری کانون پتنت) نسبت به متوسط جهانی، رقمی بالاتر است. نسبت زنان مخترع به مردان مخترع در ایران (جامعه آماری کانون پتنت) حدود 24 درصد است. به عبارتی دیگر، در برابر هر 4 مرد مخترع یک زن مخترع فعال است که در مقایسه با نسبت جهانی 6 به 1 رقمی قابل ملاحظه است.

در این تحقیق تمامی پرونده های ثبت شده در سامانه الکترونیکی کانون پتنت، به عنوان جامعه آماری آنالیز شدند. از دلایل انتخاب کانون پتنت و سامانه الکترونیکی آن برای آنالیز جنسیت مخترعان ایرانی، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

در سامانه الکترونیکی کانون پتنت، هیچ محدودیتی ازنظر حوزه فناوری، جنسیت، استان، دانشگاه، مراکز پژوهشی، صنعت یا مخترعین مستقل و… برای پذیرش تقاضانامه ها برای حمایت از ثبت اختراعات در ادارات ثبت اختراع خارجی وجود ندارند و هر مخترعی قادر است از هر کجای کشور بدون پرداخت هزینه و یا تشریفاتی دست و پاگیر، اختراع خود را در سامانه کانون به صورت اینترنتی ثبت کند.

همچنین کانون پتنت به عنوان نماینده معاونت فناوری ریاست جمهوری، وظیفه حمایت از ثبت اختراعات ایرانیان را در خارج از کشور بر عهده دارد. مخترعان از سراسر کشور، برای ثبت اختراعات خود در خارج از کشور و کسب حمایت برای این مهم، از خدمات کانون پتنت استفاده می نمایند.

حمایت از ثبت اختراعات در خارج از کشور

علاوه بر این در برنامه ترویج و آموزشگاه کانون پتنت ایران نیز، تمامی مخترعان و افراد خلاق در سراسر کشور، فارغ از هرگونه تمایزی به عنوان مخاطب مشخص شده اند؛ در این برنامه ها، خوراک اطلاعاتی برای کلیه افراد علاقه مند در حوزه اختراعات به وسیله وب سایت و شبکه های اجتماعی کانون پتنت تأمین می گردد. همچنین برای ارتباط گیری مؤثر با مخاطبین، کانون پتنت به وسیله ایجاد دفاتر همکار در دانشگاه ها، پارک های فناوری، شهرک های صنعتی، مراکز رشد و… در سراسر کشور، دسترسی به خدمات را برای مخترعان در سراسر کشور را تسهیل نموده است.

از این رو، کانون پتنت و فعالیت های این مرکز برای کسب حمایت از ثبت اختراعات در خارج از کشور، برای بسیاری از مخترعان کشور شناخته شده است، بنابراین می توان جامعه مخترعینی که در کانون پتنت ایران اقدام به ثبت اختراع خود نموده اند را به طور نسبی به عنوان نماینده ای از جامعه مخترعین کشور دانست.

علاوه بر این، نتایج این آنالیز نشان می دهد که درصد موفقیت پرونده هایی با مخترع خانم، چه در مرحله آنالیز توسط کانون و چه در مراحل داوری در ادارات ثبت اختراع خارجی، به نسبت تعداد پرونده ها، رقمی بالاتر است.

این یافته نشان می دهد که زنان ایران، علی رغم بعضی محدودیت ها، در عرصه اختراعات همچون سایر زمینه ها فعالیت چشمگیر و قابلیت ملاحظه ای دارند که درخور توجه و ارزشمند است. بااین وجود، با فراهم آوردن شرایط بیشتر فعالیت بانوان در عرصه های نوآوری و تحقیقات، می توان سبب شکوفایی بیش ازپیش توانمندی این بخش نسبتاً خاموش جامعه، برای اعتلا و بالندگی کشور گام برداشت.