باز هم مدیریت شهر به باد سپرده شد - مجله یگانه

به گزارش دنیای اقتصاد، غلظت آلاینده اصلی پاییزی در مرکز (ذرات معلق با قطر کوچک تر از 5/ 2 میکرون) از روز شنبه هفته گذشته افزایشی شد، اما داده های مربوط به آلودگی هر روز عملا در شاخص کیفیت هوای روز بعد منعکس می شود. به این ترتیب نخستین روز آلوده تهران به لحاظ شاخص کیفیت هوای 24 ساعت منتهی به 8 صبح، یکشنبه 29 آبان ثبت شده است.

با احتساب آمار رسمی شاخص 24ساعته کیفیت هوا، تهرانی ها از 29 آبان تا دوم آذرماه هوای ناسالم برای گروه های حساس تنفس کردند و به دلیل عدم مقابله موثر با افزایش غلظت آلاینده ها، این شاخص با توجه به نبود باد موثر در روزهای پایانی هفته با وجود تعطیلی و کاهش بار ترافیک همچنان روند افزایشی را طی کرد و پنج شنبه و جمعه هوای تهران برای همه شهروندان ناسالم شد. میانگین شاخص کیفیت هوای ایستگاه های سنجش آلودگی سطح شهر در 24 ساعت منتهی به صبح روز شنبه پنجم آذرماه از 162 به 130 تنزل پیدا کرد. به این ترتیب یک هفته آلوده در مرکز در حالی سپری شد که تنها اقدام مسوولان در روبروه با آن، تعطیلی مهدهای کودک و غیرحضوری شدن مدارس بود و اکنون نیز وارد هفته دوم آلودگی شده ایم. شاخص کیفیت هوا ظهر دیروز تحت تاثیر افزایش جزئی سرعت باد اندکی بهبود پیدا کرد و در ساعات بعد از ظهر به 110 رسید. با این حال تا زمان نگارش این گزارش هوا همچنان برای گروه های حساس آلوده و هشدار نارنجی در شهر پابرجا بود. روند طی شده در هشت روز اخیر جای خالی تصمیمات مهارکننده منابع انتشار آلودگی هوا را نشان می دهد. در حالی که منبع اصلی هوای آلوده تهران در روزهای گذشته pm 2/ 5 خروجی از اگزوز خودروهاست، جهت تصمیمات ضد آلودگی فقط پیشگیری از حضور برخی از گروه های حساس (خردسالان و دانش آموزان) در معرض هوای ناسالم بوده است. این در حالی است که انتظار می رود کمیته اضطرار آلودگی با توجه به پایداری آلودگی طی چند روز گذشته، تصمیماتی برای محدودیت تردد خودروها در منطقه ها پرآلاینده مرکزی (محدوده های ترافیکی) اتخاذ و به عنوان مثال فروش مجوز روزانه تردد خودرویی در مرکز شهر را متوقف کند. در کنار این اقدامات پیش بینی سرویس های حمل و نقل عمومی ویژه برای منطقه های که محدودیت در آنها اعمال می شود نیز یک تصمیم مکمل است که باید اتخاذ شود.

مادامی که منابع اصلی تولیدکننده آلودگی بدون کوچک ترین محدودیتی در سطح شهر تردد می کنند، جز باد نمی توان به رخداد دیگری برای تنفس دوباره هوای سالم در مرکز امید بست. در این بین به نظر می رسد مدیران شهری نیز مثل شهروندان عادی فقط روی وزش باد حساب ویژه باز کرده اند و پاک شدن آسمان شهر از ذرات سمی را به این متغیر جوی سپرده اند؛ کمااینکه پس از اعلام تعطیلی چهارشنبه هفته گذشته مدارس، هیچ تصمیم دیگری به نفع بهبود کیفیت هوا اتخاذ نشده است. علیرضا زاکانی، شهردار تهران به تازگی در سخنانی از آلودگی هوا به عنوان دومین مشکل اصلی شهروندان یاد کرد که ترافیک و بدمسکنی هم در مرتبه قبل و بعد از آن قرار گرفته است. اما با وجود شناسایی آلودگی به عنوان یکی از معضلات سه گانه اصلی که مرکز نشین ها با آن روبرو هستند، مدیریت ارشد در شهر چه در سطح شهرداری و چه در سطح دولت، بی عملی پیشه کرده و تلاش ویژه ای برای بهبود فوری کیفیت هوا نداشته اند؛ تا جایی که از نگاه شهروندان، آلودگی این روزها بحران جدی اما فراموش شده از سوی مدیران شهر تلقی می شود.

این بی عملی و نبود عزم پایدار برای مهار فوری منابع انتشار آلاینده ها در مرکز در حالی صورت می گیرد که سازمان بهداشت جهانی برای بهبود هوا نسخه به روز شده از توصیه های غیرالزام آور برای مقابله با اثرات سوء این پدیده را به تازگی منتشر کرده است؛ نسخه ای که اگر مبنای عمل دولت های روبرو با آلودگی شدید قرار گیرد، به تدریج می تواند با کاهش موثر آلاینده ها، به بهبود کیفیت زندگی شهروندان منجر شود.

در نسخه 2022 رهکردهای کیفیت هوا (AQG) سازمان بهداشت جهانی به دولت ها توصیه کرده در بخش حمل و نقل، نسبت به تقویت زیرساخت شبکه های حمل و نقل سریع شهری به ویژه مترو اقدام کنند. به تعبیری می توان مترو را اولویت دار ترین پروژه حمل و نقل شهری در شهرهای بزرگ معرفی کرد که سرمایه گذاری در آن به منزله سرمایه گذاری موثر برای کاهش آلودگی هوا است. در تهران اما با وجود اظهارات مدیران شهری مبنی بر تسریع در ساخت مترو، در عمل هنوز هفت خط قدیمی مترو با نواقصی در بخش های توسعه ای روبرو است و کمبود واگن نیز سبب شده سرفاصله حرکت قطارها در این خطوط دو تا پنج برابر مقدار استاندارد و مطلوب باشد.

همچنین از میان چهار خط تازه مترو شامل خطوط 8 تا 11 فقط یکی از آنها یعنی خط 10 در حال ساخت بوده و بقیه خطوط به مرحله کلنگ زنی نرسیده است.این کمبودهای توسعه ای در متروی مرکز در حالی مسافران این ناوگان را با مشکل روبه رو کرده که این روزها مدیران شهری برای ساخت پروژه های بزرگراهی نیمه تمام قبلی بودجه اختصاص می دهند و در عمل مترو به عنوان مهم ترین پروژه شهری در اولویت واقعی تخصیص اعتبارات نیست.