فاشئیت پلانتار، یکی از شایع ترین علل درد پاشنه پا - مجله یگانه

1- فاشئیت پلانتار یکی از شایع ترین علل درد پاشنه است

بیش از دو میلیون نفر در سال به فاشئیت پلانتار مبتلا می شوند و این بیماری یکی از رایج ترین دلایل درد مزمن پاشنه پا محسوب می گردد. این مشکل در میان دوندگان، افرادی که برای مدت طولانی روی پاهای خود می ایستند و کسانی که اضافه وزن دارند، شیوع بیشتری دارد. درد ناشی از این بیماری اغلب هنگام برداشتن اولین قدم ها پس از بیدار شدن از خواب شدیدتر است، اما ممکن است پس از مدتی راه رفتن بهبود یابد. دلیل این موضوع این است که هنگام خواب، فاسیای پلانتار سفت می گردد و با اولین حرکت، فشار ناگهانی روی آن وارد می گردد. اگر فاشئیت پلانتار درمان نگردد، می تواند منجر به درد مزمن و تغییر در الگوی راه رفتن فرد گردد که خود مشکلاتی مانند درد زانو، لگن و کمر را در پی خواهد داشت.

2- فاشئیت پلانتار با خار پاشنه فرق دارد

بسیاری از افراد تصور می نمایند که فاشئیت پلانتار همان خار پاشنه (Heel Spur) است، اما این دو مشکل کاملاً متفاوت هستند. خار پاشنه، رشد غیرطبیعی یک استخوان کوچک در قسمت تحتانی پاشنه پا است که معمولاً در نتیجه کشش طولانی مدت فاسیای پلانتار ایجاد می گردد. در حالی که بسیاری از افراد مبتلا به خار پاشنه هیچ دردی احساس نمی نمایند، فاشئیت پلانتار همواره با درد همراه است. با این حال، در بعضی موارد، این دو شرایط می توانند هم زمان رخ دهند و علائم را تشدید نمایند. برخلاف فاشئیت پلانتار که ناشی از التهاب و کشیدگی بافت نرم است، خار پاشنه معمولاً فقط در تصویربرداری پزشکی تعیین می گردد و احتیاجی به درمان ندارد، مگر اینکه درد شدیدی ایجاد کند.

3- انتخاب کفش مناسب می تواند از فاشئیت پلانتار جلوگیری کند

یکی از راه های مؤثر برای پیشگیری از فاشئیت پلانتار، پوشیدن کفش های مناسب است که از قوس پا پشتیبانی خوبی داشته باشند. کفش هایی با کفی نرم، پاشنه متعادل و بالشتک های جاذب ضربه می توانند فشار روی فاسیای پلانتار را کاهش دهند. در مقابل، پوشیدن کفش های تخت، کفش های بدون قوس مناسب یا راه رفتن با پای برهنه روی سطوح سخت، می تواند باعث تشدید التهاب گردد. افرادی که مستعد این بیماری هستند، می توانند از ارتزهای طبی (Orthotic Insoles) برای حمایت از قوس پا و کاهش تنش روی فاسیای پلانتار استفاده نمایند. بعلاوه، تغییر مداوم کفش ها و جلوگیری از استفاده طولانی مدت از یک کفش فرسوده نیز نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به این بیماری دارد.

4- درمان فاشئیت پلانتار معمولاً بدون احتیاج به جراحی انجام می گردد

بیشتر موارد فاشئیت پلانتار را می توان با روش های غیرجراحی درمان کرد. درمان اولیه شامل استراحت، استفاده از کمپرس یخ، تمرینات کششی و مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن است. بسیاری از بیماران با انجام حرکات کششی روزانه، مانند کشش فاسیای پلانتار و کشش عضلات ساق پا، کاهش قابل توجهی در درد خود احساس می نمایند. اگر درد مزمن گردد، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید (Corticosteroid) را برای کاهش التهاب پیشنهاد کند. در بعضی موارد خاص، از روش هایی مانند درمان با امواج شوک (Shockwave Therapy) نیز استفاده می گردد که می تواند روند بهبودی را تسریع کند. جراحی فقط در مواردی انجام می گردد که سایر روش های درمانی مؤثر واقع نشده باشند و فرد همچنان با درد شدید روبرو باشد.

5- فاشئیت پلانتار در صبح ها و پس از استراحت بدتر می گردد

یکی از ویژگی های خاص فاشئیت پلانتار این است که درد آن هنگام برداشتن اولین قدم ها در صبح یا بعد از یک دوره استراحت طولانی مدت به اوج خود می رسد. این اتفاق به این دلیل رخ می دهد که فاسیای پلانتار در طول خواب یا استراحت، در حالتی غیرفعال باقی می ماند و تا حدی کوتاه و سفت می گردد. هنگامی که فرد بلافاصله پس از برخاستن از خواب روی پاهای خود می ایستد، فشار ناگهانی روی این بافت باعث درد شدید می گردد. این درد معمولاً بعد از چند دقیقه راه رفتن کاهش پیدا می نماید، زیرا بافت کشیده شده و جریان خون در ناحیه افزایش می یابد. با این حال، اگر فرد در طول روز مدت زیادی بی حرکت بماند و سپس دوباره حرکت کند، ممکن است همین درد دوباره برگردد. برای کاهش این مشکل، پزشکان توصیه می نمایند که قبل از برخاستن از تخت، حرکات کششی ملایمی روی فاسیای پلانتار انجام گردد. استفاده از اسپلینت های شبانه (Night Splints) نیز می تواند مفید باشد، زیرا این وسایل باعث می شوند که فاسیای پلانتار هنگام خواب در شرایط کشیده باقی بماند. علاوه بر این، پوشیدن کفش های دارای پشتیبانی قوس مناسب حتی در خانه می تواند از شدت درد صبحگاهی بکاهد. بسیاری از افراد مبتلا به فاشئیت پلانتار گزارش نموده اند که ماساژ کف پا قبل از برخاستن نیز به کاهش درد یاری می نماید. رعایت این نکات می تواند از شدت درد صبحگاهی بکاهد و روند بهبودی را تسریع کند.

6- فعالیت های ورزشی پرفشار می توانند عامل بروز فاشئیت پلانتار باشند

فعالیت های ورزشی که فشار زیادی روی کف پا وارد می نمایند، می توانند عامل التهاب فاسیای پلانتار باشند. دویدن، پرش های مکرر، ایروبیک، بسکتبال و فوتبال از جمله ورزش هایی هستند که فشار زیادی روی پاشنه پا و قوس کف پا وارد می نمایند. ورزشکارانی که بدون گرم کردن مناسب ورزش های سنگین انجام می دهند، در معرض آسیب های مرتبط با فاشئیت پلانتار قرار دارند. سطح نامناسب برای ورزش، مانند دویدن روی سطوح سخت و ناهموار، می تواند ریسک ابتلا به این عارضه را افزایش دهد. بعلاوه، تمرینات بیش از حد بدون استراحت کافی باعث می گردد که فاسیای پلانتار نتواند به درستی خود را ترمیم کند و در نتیجه، التهاب مزمن ایجاد گردد. برای جلوگیری از این مشکل، ورزشکاران باید از کفش های ورزشی استاندارد با پشتیبانی مناسب استفاده نمایند. انجام تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات ساق و کف پا نیز به کاهش فشار روی فاسیای پلانتار یاری می نماید. بعضی ورزشکاران از نوارهای کشی درمانی (Kinesiology Tape) برای کاهش تنش روی این بافت استفاده می نمایند. علاوه بر این، توصیه می گردد که ورزشکاران شدت تمرینات خود را به تدریج افزایش دهند و از تغییرات ناگهانی در حجم تمرینات خودداری نمایند. استراحت کافی بین جلسات تمرینی نیز لازم است تا بدن فرصت بازسازی پیدا کند.

7- بیماری های زمینه ای می توانند باعث تشدید فاشئیت پلانتار شوند

بعضی از بیماری های زمینه ای می توانند احتمال بروز فاشئیت پلانتار را افزایش دهند یا شدت علائم آن را بیشتر نمایند. یکی از این بیماری ها آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis - RA) است که باعث التهاب مزمن در مفاصل و بافت های اطراف آن ها می گردد. بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید معمولاً درگیر درد پاشنه و خشکی صبحگاهی هستند که می تواند فاشئیت پلانتار را تشدید کند. دیابت (Diabetes) نیز یکی دیگر از بیماری هایی است که با افزایش احتمال التهاب در بدن، می تواند زمینه بروز این مشکل را فراهم کند. افراد مبتلا به دیابت معمولاً دچار نوروپاتی محیطی (Peripheral Neuropathy) هستند که می تواند حساسیت کف پا را کاهش داده و روند تشخیص و درمان را به تأخیر بیندازد. هیپوتیروئیدیسم (Hypothyroidism - کم کاری تیروئید) نیز می تواند با ایجاد التهاب در بافت های همبند، شرایط فاسیای پلانتار را بدتر کند. از طرف دیگر، سندرم مارفان (Marfan Syndrome) که بر ساختار بافت های پیوندی تأثیر می گذارد، می تواند باعث ضعف در ساختار کف پا و افزایش فشار روی فاسیای پلانتار گردد. آگاهی از این بیماری های زمینه ای و کنترل آن ها می تواند به کاهش علائم فاشئیت پلانتار یاری کند.

8- کاهش وزن می تواند در درمان فاشئیت پلانتار مؤثر باشد

اضافه وزن یکی از عوامل اصلی در ایجاد فاشئیت پلانتار است، زیرا فشار بیشتری روی قوس کف پا و پاشنه وارد می گردد. افراد چاق یا دارای اضافه وزن معمولاً فشار مضاعفی بر فاسیای پلانتار وارد می نمایند که باعث التهاب و پارگی های میکروسکوپی در این بافت می گردد. این موضوع به خصوص در افرادی که اخیراً به سرعت وزن اضافه نموده اند، مانند زنان باردار، بیشتر دیده می گردد. هر کیلوگرم وزن اضافی، فشار مضاعفی را به پاها تحمیل می نماید، که این فشار در طول زمان باعث بدتر شدن التهاب می گردد. تحقیقات نشان داده اند که کاهش حتی 5 تا 10 درصد از وزن بدن می تواند شدت درد ناشی از فاشئیت پلانتار را کاهش دهد. علاوه بر کاهش وزن، انجام تمرینات کم فشار مانند شنا، یوگا و پیاده روی روی سطوح نرم نیز می تواند به کاهش التهاب یاری کند. اصلاح رژیم غذایی و افزایش مصرف مواد ضدالتهابی مانند اسیدهای چرب امگا-3 (Omega-3 Fatty Acids) نیز توصیه می گردد. در کنار رژیم غذایی سالم، پوشیدن کفش های مناسب برای تحمل وزن بدن و استفاده از ارتزهای مخصوص کاهش فشار پاشنه نیز به بهبود این مشکل یاری می نماید. در نتیجه، کنترل وزن نه تنها سلامت عمومی بدن را بهبود می بخشد، بلکه یکی از راه های مؤثر در پیشگیری و درمان فاشئیت پلانتار نیز محسوب می گردد.

9- ماساژ و درمان های دستی می توانند به کاهش درد یاری نمایند

ماساژ کف پا و درمان های دستی یکی از روش های مؤثر برای کاهش التهاب و درد ناشی از فاشئیت پلانتار هستند. ماساژ با توپ (Foot Roller Massage) یکی از روش های ساده اما بسیار مؤثر است که می تواند به کاهش تنش در فاسیای پلانتار یاری کند. در این روش، فرد یک توپ تنیس یا یک غلتک مخصوص ماساژ را زیر کف پا قرار داده و با فشار ملایم آن را عقب و جلو می برد. این کار باعث افزایش جریان خون در کف پا و کاهش التهاب می گردد. ماساژ عمیق بافتی (Deep Tissue Massage) نیز می تواند گره های عضلانی و نقاط پرتنش را آزاد کند. بعضی از افراد نیز از طب فشاری (Acupressure) برای تحریک نقاط خاصی در کف پا استفاده می نمایند که گفته می گردد تأثیر زیادی در کاهش درد دارد. علاوه بر ماساژ، فیزیوتراپی و تکنیک های دستی مانند منیپولاسیون مفاصل (Joint Manipulation) می توانند به بهبود عملکرد کلی پا یاری نمایند. بعضی از درمانگران از کایروپراکتیک (Chiropractic Therapy) برای تنظیم ساختار پا و کاهش فشار روی فاسیای پلانتار استفاده می نمایند. در نهایت، ترکیب ماساژ، تمرینات کششی و درمان های دستی می تواند روند بهبودی را تسریع نموده و درد ناشی از فاشئیت پلانتار را به حداقل برساند.

منبع برای مطالعه بیشتر

نوشته های مرتبط:

تاندونیت آشیل چیست و چه علائمی دارد؟

دلیل های احساس درد در مچ پا

متاتارسالژی (درد زیر پنجه و انگشتان پا) چیست و چه علائمی دارد؟