7 چهره تاثیرگذار موسیقی جنوب از مهدی ساکی تا محسن چاوشی؛ راهی برای فرار از تاریکی - مجله یگانه

از دورافتاده ترین روستاهای هرمزگان گرفته تا خیابان های ساحلی بوشهر و قطعاتی که کنار کارون ساخته شده است.

1. ابراهیم منصفی (رامی)

همانطور که با تماشا لباس تیم فوتبال رم همه یاد فراچسکو توتی می افتند، تا حرف از موسیقی جنوب می شود ما یاد ابراهیم منصفی می کنیم. ابراهیم منصفی بیشتر از آنکه صرفا یک خواننده باشد یک توده احساس خوشایند است. عمیق ترین احساسات انسانی را بدون هیچ کمکی با یک ضبط کاست سونی در قالب خاطره انگیزترین ترانه ها نه فقط به جنوبی ها بلکه به کل ایرانی ها عرضه کرده. شاید روزی که رامی داشته قطعه نهنگ را می ساخته خواب این که این قطعه از طریق این همه خواننده بازخوانی شود را نمی دیده. یا روزی که بدو پیشم یا به قول مرکزنشین ها لبخند را خوانده فکر نمی کرده این قطعه حال این جماعت را خوب کند. شاید هم می دانسته. ولی حقی که ابراهیم منصفی گردن همه این خواننده های تازه جنوب و غیر جنوب دارد، ورای تصور است.

هر کسی آمد یک تکه را برداشت خواند، نامجو خواند، ساکی خواند، ناصر خواند و داماهی هم خواند ولی خب همه ما می دانیم که باید وامدار و قدردان آقای منصفی باشند. همه این ها باید بگویند از هنر شخص دیگری دارند وام می گیرند. شخصی که ساخت و ساخت و ساخت و قبل از اینکه موقع برداشتش شود رفت. قطعه نهنگ یا یارچغلو نهایت غم را تداعی می کند و لبخند نهایت سرخوشی را یادمان می آورد. و هیچ کس غیر از آقای منصفی نمی توانست این نهایت ها را اینطور شایسته به ما تحویل بدهد و بی هیچ چشمداشتی بگذارد برود.

2. ناصر عبداللهی

بندرعباس شهر عجیبی است. خیلی زنده است. خیلی خیلی زنده است. آدم هایی که می میرند هم انگار هنوز هستند. به بندرعباس که سفر کنید یکی در میان تاکسی ها و اسنپ ها و شخصی ها، صدای ناصر در آن ها پخش می شود. صدای ناصر بخشی از هویت بندرعباس شده و در وهله بعد بخشی از هویت موسیقی جنوب و در نهایت هم بخش انکارناپذیر پاپ ایران بوده. ناصر به اصطلاح از زمین خاکی شروع کرد و صدایش انقدر صلابت داشت که مثل مایکل کورلئونه در پدرخوانده ,پله های ترقی را یکی پس از دیگری عین برق و باد طی کرد. فرقی نمی کند گاری فلافلی داشته باشی یا صاحب یکی از خطوط کشتیرانی در خلیج فارس، همین که هرمزگانی باشی یک ترانه مورد علاقه از ناصر عبداللهی داری، بیتی را با خودت همیشه زمزمه می کنی.

ناصر عبداللهی راه را برای پاپ خوان های بعدی هرمزگانی باز کرد. شاید رضا صادقی ای وجود نداشت اگر ناصر پیروز نمی شد. فاطمه رضایی زن پیری ست که خیلی از ترانه های فولک هرمزگان را سروده، آهنگ سازی کرده، خوانده. ناصر برای اینکه پشت باغ مولوی را بخواند رفت اجازه گرفت و ان پیرزن هنرمند هم اجازه داد کارش را بخوانند و ناصر پشت باغ مولوی را بازخوانی کرد. این نجابت را بعدی ها نداشتند. بدون اجازه کارهای پیرزن را خواندند و او رنجید. آنها مثل ناصر نجیب نبودند. شاید تقدس ناصر بخاطر همین چیزهاست. ما هیچ وقت تو را از یاد نخواهیم برد آقای عبداللهی. ما همیشه ناصریا را زیر لب می خوانیم. ما بالاخره یک روز از همین روزها روی شب پا می گذاریم و یک قابی بالاخره پیدا خواهد شد که در آن نقش فردا را بگذاریم.

3. سیریا

در جنوب همه با تکه ای از موسیقی می میرند.

اینکه کل یک تکه را جنوب می گویند برای اهالی آنجا عذاب آور است. اینکه فرق بوشهر وبندرعباس برای بقیه مهم نیست و فکر می کنند همه آنجا کلش یک تکه فرهنگ است باید عوض شود. سیریا نماد ظرافت موسیقی بوشهر است. چند بچه مدرسه ای که بزرگ شده اند و کودک درونشان هنوز شوق و ذوق بچگانه و آن سرخوشی ناب را دارد دور هم جمع شده اند و با تا قطعه کاری کرده اند که کل دنیا قدردانشان باشد. این چند پسر دبیرستانی شاید کمتر شناخته شده جایزه ای در global music awards برده اند. دنیا قدر موسیقی بوشهر را می داند.

دنیا می داند این خرده فرهنگ ها هستند که تفاوت ها را رقم می زنند. یک تکه در قطعه شعر یادم ر خواننده گروه سرفه می کند که آدم را چند بار اول هی به اشتباه می اندازد که اصلا این سرفه باید اینجا باشد یا خیر؟ خلاقیت را به سطح دیگری برده اند. چون موسیقی در خونشان است می دانند چطور حتی از سرفه در ترانه استفاده کنند. آنها با موسیقی زاده شدند، با موسیقی بزرگ شده اند.

در جنوب همه با تکه ای از موسیقی می میرند.

4. حیدو هدایتی

راهتِ از خونه رمبیده مو کج مکن

قدیم ترها یک دستگاه ویدئو در بعضی از خانه ها بود که جماعتی می نشستند پای تلویزیون و هر نواری که سهم دستگاه می شد را می نشستند می تماشاد. بعدترها گزینه ها زیادتر شد. بعدتر ها اینترنت آمد و گزینه ها دیگر زیادی زیاد شدند. کار به جایی رسید که انتخاب فیلمی برای تماشا میان آن همه فیلم و سریال غیر ممکن شد. اما اگر اسپیلبرگ فیلم تازهی بسازد کسی دیگر مشکل زیادی برای انتخاب فیلم نخواهد داشت. شما هم اگر می خواهید موسیقی درست جنوبی گوش بدهید، حیدو هدایتی هیچ وقت نمی تواند گزینه اشتباهی باشد. حیدو در همه جوانب کارش از طراحی پوستر و عکاسی تا انتخاب شعر و ساز حساسیت فوق العاده ای به خرج می دهد. حیدو آن همه احساس در موسیقی جنوب را با تکنیک های درست مخلوط کرده و نتیجه اش ترانه هایی به زیبایی غروب های زمستانی خلیج فارس شده. حیدو یکی از معدود خواننده های تازه است که کار بد ندارد. همه جوانب کارش حداقل استانداردهایی را دارد که نتیجه کار فوق العاده در آمده. به مصرع اول بخش رجوع کنید تا متوجه این استاندارد بشوید. آقای هدایتی هر وقت کسی بلندتر می خندد من یاد خانه می افتم. و از شما بابت این سرخوشی بی نهایت زیبایی که به ما هدیه دادید متشکرم.

5. داماهی

به همین سادگی، به همین زیبایی.

داماهی تا چند سال قبل نام یک محله در بندرعباس بود. اما الان از مقصد تاکسی هایی که به سمت گلشهر می فرایند فراتر رفته و یک گروه موسیقی شده. داماهی ادامه راه بزرگان موسیقی هرمزگان شده، با این تفاوت که مخاطبش را بزرگ تر کرده، موسیقی را تلفیقی کرده، از قدیمی ها وام گرفته، یک پله ارتقا داده و دوباره عرضه کرده. می گویند در برزیل هر بچه ای که به دنیا می آید یک فوتبالیست بالقوه است، در هرمزگان می شود این را در مورد موزیسین ها گفت، رضا کولغانی و گروهش بالفعل شدند. شاید قدیمی ترها در هرمزگان و جنوب سلیقه شان نباشد چیزی که داماهی و امثال آنها می سازند ولی بهایی ست که باید برای پیشرفت پرداخت. نمی شود با مخاطب محدود به هرمزگان شکم را سیر کرد. این را داماهی به درستی فهمیده. از ظرفیت های قدیمی ها استفاده کرده و کاش یادشان نرود از همان محله قدیمی در بندرعباس آمده اند. یادشان نرود اگر اشعار منصفی نبود، آنها هم نبودند. موسیقی داماهی ساده است عین بندرعباس. زنده است. هر بار کنار هر ساحلی قدم زدید ترانه ای از داماهی را گوش بدهید و از انتخابتان و درستی اش مطمئن باشید. داماهی در عین سادگی، زیباست.

6. مهدی ساکی

استعدادیابی، شغلی که ارزشش باید بیش از این ها باشد.

اگر قبول کنیم، هر کسی در این دنیا به دنیا آمده تا کاری انجام دهد، مهدی ساکی هم دلیل حضورش در این دنیا این است که برود پی موسیقی. این که ساکی شغلی غیر از موسیقی داشته باشد عین این است که دنیل دی لوییس می رفت پی رانندگی اتوبوس. قطعه یعنی مادر را گوش کنید، ناخودآگاه حس می کنید وسط خوزستان نشسته اید. این کار هر کسی نیست با چند نت و آوا شما را کیلومترها دورتر ببرد. روزانه چقدر ترانه گوش می دهیم، مگر ما را تکان می هند؟

این که دنیا زشت است و انگار داریم هر روز در سیاهی و جنگ و فقر فرو می رویم را نمی شود انکار کرد. ولی خب یک جایی آقای ساکی شعر منصفی را می خواند و می گوید زندگی چه جونن. و شاید زندگی در آن لحظه واقعا قشنگ است. همین ها زندگی را برای من و برای ما قابل تحمل تر کرده اند. قدرشان را باید دانست.

همین ها هستند که نمی گذارند در سیاهی مطلق فرو برویم. کاش خزان زرد این سال ها واقعا نوبتش تمام شود و برای یکی بخوانیم شرم روزهای اول با نگاه مستت و قلبمان نشکند.

ما با موسیقی دوام می آوریم و می گوییم فردا هم روز خداست. همانطور که مهدی ساکی در ارتفاع پست به امید زندگی بهتر بود.

7. محسن چاوشی

خوزستان، خوزستان، خوزستان.

در کتب فرهنگ لغت باید جلوی کلمه خلافیت بنویسند، محسن چاوشی.

محسن چاوشی از آن هاست که جا نمانده، تمام نشده. آنجایی که می گوید عینک ریبن اصلم، هر چی دارم مال تو انگار دارد از نهایت عشق حرف می زند، انگار دارد به کسی می گوید فقط او مهم است. بعد در همان لحظه در آن ترانه یکی کِل می کشد، چاوشی می داند کِل را کشیدند معشوقه اش مال اوست. هر کسی در خوزستان این را برای معشوقه اش خوانده و بعد در فکر خودش کل کشیده و خود را خوشبخت تصور کرده. چاوشی قدیمی نیست ولی ماندگار خواهد شد. چون می داند چه زمانی، چه چیزی را چطور بخواند. فرقی نمی کند در چه جمعی باشید، یکی پیدا می شود که عاشق چاوشی باشد.

شاید چاوشی اگر مرتب کنسرت می داد معروفیت و محبوبیتش 10 برابر الان بود ولی همین هم به نظرم از جذابیتهای کاراکترش شده. هنرمندی که اجرا نمی کند.

محسن چاوشی هر کارش یک سورپرایز خوشایند است. فرقی ندارد در چه سبکی کار بیرون داده باشد، بالاخره یک نکته لذت بخش دارد آن کار. همه کارهایش یک شیطنت بچه گانه ای دارد که انگار احساسات همان لحظه اش است.

موسیقی جنوب به طور عام انقدر کاراکتر دارد و می شود در موردش نوشت که تمامی نخواهد داشت. می شود از همکاری قنبر راستگو با آهنگسازهای قدر نوشت و حتی از نوشتنش لذت برد. می شود سال ها از استعاره هایی که در ترانه های محلی استفاده می شود گفت. هدف این یادداشت کوچک قدردانی از تمام کسانی بود که موسیقی جنوب را زنده نگه داشتند، نگذاشتند دل هایمان دود بگیرد. قدردانی از تمام قهرمان هایی که هالیوودی نداشتند که نشانشان بدهد.

لیستی برای لذت بردن از موسیقی جنوب

در نهایت این لیست ترانه ها هم تقدیم به تمام شما. ترانه هایی از هنرمندانی که نامشان اینجا آمده و خب شاید هم نیامده.

ابراهیم منصفی

بدو پیشم

نهنگ

یارچغلو

ناصر عبداللهی

یه رویا

پشت باغ مولوی

ناصریا

سیریا

شعر یادم ر

بمونی

حیدو هدایتی

تیریشکو

قطار خالی

مجاب

مهدی ساکی

مادر یعنی

لیوا

داماهی

مردن مردانه

بارون بارکو

دیوانه

محسن چاوشی

خوزستان

بازار خرمشهر

امیر بی گزند