خبرنگاران عیاری: هرگز خودم را منجی ندیدم - مجله یگانه

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران از روابط عمومی موزه سینما، 23 اردیبهشت ماه همزمان با زادروز کیانوش عیاری است و به همین مناسبت بخش هایی از گفت وگوی تاریخ شفاهی این سینماگر نامدار منتشر شده است.

کیانوش عیاری با بیان اینکه 23 اردیبهشت 1330 در اهواز متولد شده است، گفت: اوایل تصور می کردم می خواهم فیلمبردار شوم زیرا وقتی با دوربین به اطراف نگاه می کردم به دست آوردن کادر، میزانسن، کمپوزوسیون و… همه برایم خیلی جذابیت داشت.

وی با اشاره به فیلم شبح کژدم مطرح کرد: شبح کژدم انتخاب نهایی من نبود. قلعه میرزاخانی یکی از فیلمنامه هایی بود که به همراه چند فیلمنامه دیگری که نوشته بودم حذف شد و درنهایت شبح کژدم اجازه ساخت پیدا کرد و در آن موقع به من گفته بودند ساخت این فیلمنامه پاداش جایزه فیلم تنوره دیو در جشنواره فیلم فجر است. من فیلم شبح کژدم را با علاقه ساختم و اتفاق مهمی که همراه با ساخت فیلم رخ داد این بود که صدابرداری سرصحنه وارد سینمای ایران شد.

عیاری در پاسخ به اینکه چرا از بازیگران مطرح در فیلم هایش کمتر استفاده می نماید، اعلام کرد: فکر می کنم تاحد ممکن یک جور غُدبازی است اینکه بخواهم از عناصر حاشیه ای برای اقبال عمومی فیلم پرهیز کنم اما این تجربه یکبار در فیلم روز باشکوه رخ داد. واریته ای از بازیگرانی مثل علی نصیریان، جمشید هاشم پور، علیرضا خمسه، گوهر خیراندیش، ولی الله شیراندامی، ایرج طهماسب که همگی در این فیلم گلچین شده بودند و فیلم از پرفروش های سال 67 شد که تجربه بدی هم نبود ضمن اینکه از کار کردن با بسیاری از بازیگران سرشناس حرفه ای احساس عجز نمی کردم و با برخی از آن ها تجربه های خوبی هم داشتم.

وی با بیان اینکه روز باشکوه پرفروش ترین فیلم چند سال قبل و بعد از خودش بود، گفت: اگر از منظر تعداد تماشاگر این فیلم آنالیز گردد بیشتر متوجه این مساله می شویم که تا چه اندازه با اقبال مخاطب روبرو شد. تازه نفس ها فیلمی است که در اولین ماه های پیروزی انقلاب یعنی سال 58 در تهران برای شبکه یک سیما ساختم. این فیلم به چهره جدی زندگی مردم در شهر تهران می پرداخت.

شاخ گاو برای خوش آمدن جشنواره ها نبود

این نویسنده و کارگردان ادامه داد: فیلم شاخ گاو برای من یک تجربه جالبی بود. از یک سو فیلم برای بچه ها ساخته شده بود و از سوی دیگر به بهانه بچه ها برای خوش آمدن جشنواره ها نبود و حدس می زدم می تواند یک فیلم پرفروش باشد که محاسباتم هم اشتباه نبود، اما نکته این بود که مسائل حاشیه ای و کارشکنی ها را درنظر نگرفته بودم. فیلم چندبار در جشنواره اصفهان نمایش داده شد و در نمایش اولیه، استقبال بچه ها برای این فیلم گیج کننده بود، بنابراین می توان گفت سرمایه گذاری بی دلیلی نبود.

عیاری با اشاره به فیلم آبادانی ها نیز گفت: آبادانی ها برای جشنواره فیلم کن انتخاب شد، اما به درخواست وزارت فرهنگ و ارشاد (وقت) از این جشنواره بیرون کشیده شد و در همه روزنامه ها خبر اینکه آبادانی ها برای جشنواره کن برگزیده شده است، منتشر شد. من فکسی به جشنواره فیلم کن نوشتم مبنی بر اینکه فیلم متعلق به من و با سرمایه شخصی ام ساخته شده است، متعلق به دولت نیست و شما نباید فیلمی که انتخاب نموده اید از بخش مسابقه بیرون آورید و کپی آن را به ایران بفرستید اما آن ها اینکار را انجام دادند و نکته جالب این است که مسئولان متن فکس مرا هم خوانده بودند و این موضوع برایم بسیار شگفت انگیز بود.

وی درباره سریال روزگار قریب نیز شرح داد: اتفاق مهم درباره روزگار قریب کسب تجربه و نقدی بود که به مقاطعی از تاریخ کشورم می زنم. من با تاریخ معاصر کشورم کم و بیش آشنایی داشتم زیرا در این زمینه مطالعه می کردم و اصولا به این مقاطع علاقمند بودم اما وقتی پای سریالی مثل روزگار قریب به میان آمد مجموعه مطالعات من در رابطه با تاریخ معاصر کشورم فقط محدود به وقایع نگاری نبود و باید در همه زمینه ها مطالعه می کردم.

تصور نمی کردم روزی بتوانم تحولی آنچنانی ایجاد کنم

وی در پاسخ به زنده یاد زاون قوکاسیان مبنی بر اینکه چقدر توانستید با فیلم هایتان و ایده هایی که تصور می کردید با آن ها بتوانید جامعه را تغییر بدهید و شرایط انسانی تری ایجاد کنید، پیروز شدید، گفت: من صراحتا رو به دوربین می گویم طی دوران فیلمسازی آماتوری، نیمه آماتوری و حرفه ای که امروز در آن درگیر هستم، هرگز رسالتی را بر دوش خودم ندیدم، هرگز خودم را یک منجی و رسول ندیدم و تصور نمی کردم روزی بتوانم تحولی آنچنانی ایجاد کنم و اصولا هنر نباید به خود اجازه بدهد که چنین ذهنیتی را به صورت واهی برای خود بوجود آورد.

پی یرو پایینی گفت آبادانی ها اجتماعی ترین فیلمی است که به عنوان مدیر سینماتک فرانسه دیدم

عیاری ادامه داد: گاهی ممکن است انسان اشتباهی کند، فریبی بخورد و حرفی را درجایی بزند اما هیچ وقت چنین ذهنیتی نداشتم و هیچ وقت به دلیل احتیاج جامعه فیلم نساختم. آبادانی ها اگر ساخته می گردد که یکی از فیلم های به شدت اجتماعی است به قول پی یرو پایینی که می گفت آبادانی ها اجتماعی ترین فیلمی است که من به عنوان مدیر سینماتک فرانسه دیدم بنابراین من باید حرف او را ملاک قرار بدهم و داعیه جامعه نگری داشته باشم اما ندارم. در چنین شرایطی باید دید آبادانی ها چرا ساخته می گردد؟ آبادانی ها به این دلیل ساخته شد که داشتم منفجر می شدم از اینکه چرا انسان باید مشقت زیادی را تحمل کند و بسیار طبیعی است که هر فیلمسازی که چنین کاری انجام می دهد باید دغدغه هایی داشته باشد.

آن سوی آتش شبیه علایق من به شهری است که شب ها سقفش را قرمز می دیدم

وی اعلام نمود: آبادانی ها شبیه به من است، شبح کژدم شبیه به تجربه هایم است، آن سوی آتش شبیه خاطرات و علایق من در شهری است که وقتی به جهان آمدم شب ها سقفش را قرمز می دیدم. ما در اهواز هیچ وقت شب ها ستاره نمی دیدیم. بوی شیرین خاص و محسوس نفت زیر بینی ما بود. بودن یا نبودن برای همان دوران و خاطراتی است که از کودکی داشتم که چرا این همه فاصله بین مردم وجود دارد. فیلم بیدارشو آرزو برای تاثری است که بابت یک اتفاق بزرگی مثل زلزله بم که چیزی درحدود 70 هزارنفر کشته برجای گذاشت، ساخته شده است.

گفت وگو با کیانوش عیاری فیلمساز مولف و نامدار سینمای ایران به مدت 4 ساعت در سال 1388 توسط زنده یاد زاون قوکاسیان اجرا شده است و فیلم کامل این گفت وگو برای ثبت در تاریخ در بخش تاریخ شفاهی موزه سینمای ایران نگهداری می گردد.