گیلان قطعه ای از بهشت - مجله یگانه

گیلان قطعه ای از بهشت

قسمت دوم

میرزا کوچک خان جنگلی

میرزا یونس معروف به میرزا کوچک فرزند میرزا بزرگ اهل رشت، در سال 1259 شمسی دیده به دنیا گگردد. سالهای نخست عمر را در مدرسه حاجی حسن واقع در صالح آباد رشت و مدرسه جامع آن شهر به آموختن مقدمات علوم دینی سپری کرد. در سال 1286 شمسی در گیلان به صفوف آزادیخواهان پیوست و برای سرکوبی محمد علی شاه روانه تهران شد. میرزا کوچک خان که در آن دوران یک طلبه بود و افکار آزادی خواهانه داشت به مجلس اتحاد پیوست. بیشتر افراد این گروه روحانی بودند و میرزا کوچک خان عضو مؤثر آن بود. هیئت اتحاد اسلامی هدف خود را خدمت به اسلام و ایران خاطرنشان کرد و بزودی میرزا کوچک خان رهبری آن را به عهده گرفت. پس از اشتغال نواحی شمالی ایران از سوی ارتش روسیه تزاری هیئت اتحاد اسلام به مبارزه با ارتش تزاری پرداخت و یک گروه مسلح به عنوان فدایی تشکیل داد و روستای کسما را از ناحیه فومن مرکز کار خود قرار داد و در آنجا سازمان اداری و نظامی به وجود آورد. هیئت اتحاد اسلام پس از چندی به کمیته اتحاد اسلام تبدیل شد و اعضای آن به 27 نفر افزایش یافت و رهبری کمیته را میرزا به عهده گرفت و تا خاتمه سال 1296 شمسی بخش وسیعی از گیلان و مازندران و طارم و آستارا و طالش و تنکابن زیر نفوذ کمیته اتحاد اسلام عایدی. این کمیته نهضت جنگل نامیده شده بود، با نفوذ بهاییت، این نهضت پایان از هم پاشیده و میرزا به شهادت رسید.

روستای ماسوله، فومن

ماسوله در 55 کیلومتری رشت در استان گیلان واقع شده است. زبان مردم ماسوله تالشی است. ماسوله دارای محله های ریحانه بر، خانه بر، مسجد بر، کشه سر و اسد محله است. قلل مهم ماسوله عبارت اند از: شاه معلم (شامولوم)، آسمانکوه، لاسه سر، تروشوم و کله قندی. که قله شاه معلم با ارتفاع 3050 متر بلندترین نقطه استان گیلان می باشد.

جاذبه های طبیعی:

- بازارهای روزانه، گیلان

- دریای خزر، گیلان

- جنگل، گیلان

فرآورده های کشاورزی استان گیلان

از بیشترین فرآورده های کشاورزی این استان برنج و چای و زیتون می باشند.

زبان گفتاری بیشتر مردم این استان گیلکی است، در نواحی شرقی و شمال شرقی استان که تالش نشین است گویش تالشی و در جنوب گیلان (به ویژه در شهرستان رودبار) که کردنشین است کردی و در ناحیه های دیلم نشین شهرستان رودبار دیلمی در کنار فارسی صحبت می گردد و بعلاوه در برخی نواحی مانند آستارا و منجیل گویش ترکی (آذری) استفاده می گردد.

بناهای یادبود تاریخی:

- آرامگاه دکتر محمد تعیین، آستانه

- پل تاریخی لوشان، لوشان

- منطقه باستاشناختی مارلیک، رودبار

- خانه منجم باشی، لنگرود

نگاهی به ورزشهای بومی محلی استان گیلان

ورزشهای بومی محلی در استان گیلان از سابقه چند صد ساله برخوردار است و مردم نیز از دیرباز در مراسم و جشن های مختلف به این ورزش ها می پرداختند. در استان گیلان تا به امروز هفتاد و چهار نوع ورزش بومی محلی شناسایی شده که از این لحاظ نیز در سطح کشور دارای جایگاه برتر می باشد.

از ورزشهای بومی محلی استان گیلان می توان به کشتی گیله مردی، لافن بازی، ترنا، الختر، ماچلوس، هفت سنگ، کلاه پران، هپولیکا و غیره اشاره نمود.

با توجه به گستردگی و علاقمندی مردم به ورزش های بومی محلی قصد داریم تا تعدادی از آنان را معرفی کنیم.

لافن بازی

لافن یا لافند بازی یکی از ورزش های بومی محلی شناخته شده و معرف استان گیلان در سطح کشور می باشد که در بیشتر جشن ها این بازی به نمایش گذارده می گردد.

لافن در زبان محلی به طناب اطلاق می گردد و در جای جای دنیا به خصوص در سیرکها به نمایش در می آید.

چوگان بازی

این بازی که به وسیله اسب سواران انجام می گردد اولین بار در زمان شاه عباس صفوی مورد توجه نهاده شد. به دستور او باغ بزرگی را برای ایجاد زمین این بازی خراب کردند و از آن پس این محل به سبزه میدان مشهور شد.

ورزا جنگ

متأسفانه یکی از رسوم و نمایش های دیرین گیلان و برخی از نقاط ایران، جنگ گاوهای نر است. در گیلان به آنها ورزا یا ورزو گفته می گردد. این گاوها از شاخ های محکم برخوردارند که وسیله دفاع و حمله آنهاست. کوهان پشت ورزاها به آنها صلابتی می بخشد که هنرمندان سفالگر هزاران سال قبل را به الهام و ساخت شمایل سفالی آنان واداشته است. ساخت سفالینه های قرمز رنگ ملهم از این گاوهای نر زورمند از مشخصه های هنر باستانی گیلان است. امیدواریم که این بازی که با ارزش های انسانی- اسلامی مردمان خوب و مهربانمان سازگاری ندارد به تاریخ بپیوندد و دیگر بازی های خوب اشاعه و توسعه پیدا نمایند.

کشتی گیله مردی

این کشتی که امروزه همچنان پای برجاست، یادگار صلابت و دلاوری مردم این خطه است. کشتی گیله مردی ریشه در تاریخ دارد. کشتی گیران گیله مرد مراتب خاصی نظیر تنگوله یا نوچه، پهلوان، سرپهلوان یا میداندار دارند. این کشتی در محوطه ای محصور به نام سیمبریا سبزه میدان برگزار می گردد. کشتی گیله مردی معمولاً در تابستان و اعیاد و عروسی ها انجام می گردد. نبرد ابتدا با حواله کردن مشت ها شروع می گردد. در این کشتی هرگاه دست یکی از طرفین با زمین برخورد کند بازنده محسوب می گردد.

آداب و رسوم

یکی از مراسم قبل از سال نو، اجرای یک نمایش عروسکی به نام آینه تکم است که در نواحی غربی استان گیلان انجام می گردد. تکم چی ها از آذربایجان به انزلی و رشت می آمدند و پیغام آور رسیدن سال نو و نوروز می شدند. تکم عروسکی به شکل بز بود که به دسته ای متصل می شد و آن را با پارچه ها و منجوق های رنگی و پر می آراستند و با بالا و پایین بردن، آن را به حرکت و جنبش وا می داشتند. در کنار این نمایش با صدای دو چوب که به هم می خورد و آهنگی شاد را تداعی می کرد، تکم چی ها ترانه هایی خوش آهنگ می خواندند.

غذاهای مورد علاقه مردم گیلان

- انار پیچ

- میرزا قاسمی

- خورش سیر و شوید

- خورش جوجه پریده

- کباب ترش

منبع: نشریه زن روز، شماره 2191.

منبع: راسخون