مهم ترین فیلم های برادران داردن؛ ستار ه های بی همتای سینمای بلژیک - مجله یگانه

آن ها با تم هایی سر و کار دارند درباره مسئولیت شخصی، اصول اخلاقی و پیچیدگی های زیست اجتماعی انسان مدرن. یکی از ویژگی های آثار آن ها روبرو کردن مخاطبان با سوالاتی است که پاسخ های ساده و سرراستی ندارند. خیلی وقت ها در حال دیدن فیلمی از داردن ها از خود می پرسیم اگر ما در چنین موقعیتی قرار داشتیم چه می کردیم و احتمالا نمی توانیم به سادگی به این فرضیه ذهنی پاسخ دهیم.

برادران داردن فیلم سازی را با آثار کوتاه و مستند شروع کردند. در حالی که از اواخر دهه هفتاد تا اوایل دهه هشتاد میلادی روی سینمای مستند تمرکز داشتند در اواخر این دهه به سوی سینمای داستانی حرکت می نمایند با این حال سابقه مستندسازی آن ها در فیلم های داستانی شان کاملا مشهود است.

این دو کارگردان برجسته بلژیکی عموما به انسان های آسیب دیده، مشکل دار و گرفتار در شرایط های بحرانی علاقه دارند. افراد فقیری که کوشش می نمایند خود را در حاشیه های جامعه حفظ نمایند، مهاجران غیرقانونی، انسان هایی در آستانه از دست دادن شغل و ویرانی زندگی یا نوجوانان و جوانان بزهکار یا در معرض ایده های افراطی.

در ادامه به 8 فیلم مهم این دو برادر اشاره می کنیم که می توانید به وسیله دیدنشان تا حدود زیادی با ابعاد و زوایا دنیا سینمایی آن ها آشنا شوید.

1- وقتی قایق لئون ام. برای اولین بار از رود موز پایین رفت

عنوان اصلی: When the Boat of Léon M. Went Down the Meuse River for the First Time

سال ساخت: 1979

ژان پیر و لوک داردن پیش از ساختن فیلم های بلند خود که امروزه به واسطه آن ها شهرت دارند در سال 1975 شرکت درایو را راه اندازی کردند؛ شرکتی که مسئولیت فراوری بیش از 60 فیلم مستند را به عهده داشت که البته تعداد کمی از آن ها مستقیما توسط دو برادر کارگردانی شده بود. مستندهای داردن ها بیشتر مضامین آثار بعدی آن ها را در خود داشت از جمله شرایط سخت و پرمخاطره نیروی کار در دنیا امروز.

اما مستند وقتی قایق لئون ام. برای اولین بار از رود موز پایین رفت که از جمله آثار همین دوران در نظر گرفته می گردد نمایشی شاعرانه از اعتصابی است که در دهه 1960 میلادی در منطقه صنعتی رودخانه موز بلژیک رخ داد. اثری که با ادای احترام به جنبش های کارگری گذشته، تصاویر آرشیوی را با مصاحبه هایی از فعالین درگیر در اعتصاب در هم آمیخته است.

دیدن این مستند از برادران داردن می تواند پس زمینه فکری آن ها را به خوبی به تماشاگر نشان دهد و تاثیر مثبتی در درک دنیا این کارگردان های عظیم در ادامه راستا حرفه ای شان داشته باشد.

2- فالش

عنوان اصلی: Falsch

سال ساخت: 1987

می توان ادعا کرد فیلم سینمایی فالش یعنی اولین اثر داستانی برادران داردن دیگر به ندرت مورد توجه قرار می گیرد، دیده می گردد یا درباره آن گفت وگو صورت می گیرد در نتیجه این فیلم تقریبا به آرشیوها پیوسته است. فالش نشان گر یک دوره آزمایش های فرمی است، در واقع نقطه ای است که زیبایی شناسی پیشرو و آوانگارد برادران داردن شکل می پذیرد. این زیبایی شناسی به سرعت در فیلم بعدی آن ها یعنی به تو فکر می کنم در سال 1992 با لحنی ملودراماتیک پی گرفته می گردد. این تجربیات در نهایت در فیلم سوم یعنی قول ساخته سال 1996 با رسیدن به نوعی رئالیسم خشن که بعدا شاخصه و برند کار این دو برادر شد به بلوغ رسید.

فالش یک فیلم نیمه زندگی نامه ای است که توسط نویسنده بلژیکی رنه کلیسکی نوشته شده است. داستان فیلم روایتگر تلخ کامی های جو و خانواده یهودی او است. فیلم تجدید ملاقات این خانواده بازمانده از هولوکاست را بعد از 40 سال در فرودگاه برلین نشان می دهد. روبروه تلخ کسانی که همگی رنج بسیاری را تحمل نموده اند.

فیلم که در لایه هایی به جست وجوی رابطه میان تئاتر و سینما نیز می پردازد اثری نیست که با آثار آینده برادران داردن شباهت قابل توجه داشته باشد اما مضامینی در فیلم وجود دارند که در آینده تکرار می شوند و در عین حال شیوه های نوآورانه این دو کارگردان را در ابتدای راستا فیلم سازی شان به شکل روشن تری می بینیم.

3- قول

عنوان اصلی: The promise

سال ساخت: 1996

همانطور که اشاره شد فیلم سینمایی قول اولین اثری است که با دیدنش می توانید به دنیا امروزی برادران داردن نزدیک شوید. در واقع فیلمی که بیشتر از دو اثر اول سر و شکل داردنی دارد. قول درباره پسری نوجوان است که با پدرش در شرایطی زندگی می نماید که پدر به شکلی بی رحمانه از مهاجران فاقد مدارک قانونی سواستفاده می نماید.

مساله مهاجران غیرقانونی از جمله موضوعاتی است که در بسیاری از آثار بعدی برادران داردن هم تکرار می گردد. این فیلم که یکی از آثار شاخص این کارگردان های اروپایی است امکان نگاهی صادقانه و موشکافانه را به شرایط طبقه کارگر و همچنین مهاجران فراهم می نماید.

فیلم نامه قول نسبت به سایر آثار داردن ها تا حدودی واجد پیچیدگی بیشتر است. این موضوع در ادامه کارنامه کاری آن ها تغییر می نماید و بیش از آنکه داستان های دنیا سینمایی شان فراز و نشیب داشته باشد شرایط شخصیت ها درون داستانی بسیار ساده به مساله مرکزی تبدیل می گردد.

4- رزتا

عنوان اصلی: Rosetta

سال ساخت: 1999

در حالی که ژان پیر و لوک داردن با فیلم سینمایی قول پیروز شدند توجه دنیای را به خود جلب نمایند اما شاید رزتا را بتوان نقطه شهرت بیشتر آن ها در نظر گرفت.

فیلم سینمایی رزتا اثری فرانسوی-بلژیکی محصول سال 1999 میلادی است. سه سال بعد از فیلم سینمایی قول دو فیلم ساز با رزتا افتخار عظیمی را نسیب خود نموده و نخل طلای جشنواره فیلم کن 1999 را از آن خود کردند. فیلم روایتگر زندگی دختر جوان هفده ساله ای به نام رزتا (با بازی امیلی دوکن) است؛ دختری که برای به دست آوردن یک شغل ساده و امنیت شغلی نسبی از هیچ کاری دریغ نمی نماید تا بتواند مادر الکلی اش را ترک کند و برای خود زندگی معناداری بسازد. داستانی غم انگیز که با موقعیت های پیش بینی نشده هربار کوشش های رزتا را بی نتیجه می گذارد.

دقت وسواس گون سبک نئورئالیستی اثر و نمایش بی پرده زندگی تلخ رزتا از فیلم یک اثر اجتماعی قدرتمند و همدلی برانگیز ساخته که پیروز شد نگاه بسیاری از سینمادوستان و منتقدان در سراسر دنیا را به خود جلب کند. یکی از ویژگی های جذاب فیلم این است که گرچه مخاطب با دیدن رنج شخصیت اصلی نسبت به او همدلی پیدا می نماید اما کارگردان ابدا در دام احساسات سطحی گرفتار نمی گردد و به نوعی با فراتر رفتن از فرد و سمپاتی نسبت به او، کلیت شرایط و سازوکاری را نقد می نماید که افراد را درون چنین شرایطی قرار می دهد.

5- پسر

عنوان اصلی: The Son

سال ساخت: 2002

الیویه گورمه به عنوان همکار دیرینه برادران داردن نقش اصلی این اثر سینمایی را برعهده دارد. او در نقش مردی هم نام با خود به اسم اولیویه ظاهر شده که به عنوان یک نجار، فرانسیس (با بازی مورگان مارین) پسری بزهکار را به شاگردی در کارگاهش می پذیرد. فرانسیس توسط یک مددکار اجتماعی از مرکز توانبخشی به کارگاه اولیویه معرفی شده است اما این ارتباط معنای پیچیده تری دارد که در طول فیلم روشن می گردد.

فیلم سینمایی پسر فیلم نامه ای ساده و در عین حال ظریف دارد. این اثر سینمایی ذهن تماشاگر را با سوالاتی درباره درک دیگری و بخشش تنها می گذارد و زیر پوست احساسات تماشاگر نفوذ می نماید. پسر در عین حال سرشار از عناصر نشانه شناسانه است که با کاربرد دقیق اشیا و چیدمان هر صحنه بدون گزافه گویی روایتی سینمایی را پیش چشم می آورد.

6- بچه

عنوان اصلی: The Child

سال ساخت: 2005

ژرمی رنیر (در نقش برونو) و دبورا فرانسوا (در نقش سونیا) زوج جوانی که در همان ابتدا متوجه فقرشان می شویم در مرکز این فیلم قرار گرفته اند. آن ها که کم وبیش به بی خانمان ها در حاشیه شهر شباهت دارند با دله دزدی هزینه روزانه زندگی خود را فراهم می نمایند.

برونو بدون هیچ مسئولیت اخلاقی از مزایای زندگی با سونیا بهره می برد. سونیا نوزاد تازه متولد شده ای دارد و داستان وقتی دراماتیک تر می گردد که سونیا می فهمد برونو بچه را در یک بازار سیاه فروخته است. اما فیلم در ادامه راستا پیچیده تری طی می نماید و با روبروکردن شخصیت اصلی مرد فیلم و بازتاب اعمالش، تنش های درونی او را تحلیل می نماید.

بچه که محصول مشترک فرانسه و بلژیک است تحسین گسترده منتقدان را برانگیخت و در عین حال برنده نخل طلای جشنواره بین المللی فیلم کن شد. این فیلم پس از رزتا دومین فیلم برادران داردن بود که مهم ترین جایزه جشنواره کن را به دست آورد و باعث شد شهرت این دو کارگردان حتی از آنچه بود هم فراتر برود.

7- سکوت لورنا

عنوان اصلی: Lornas Silence

سال ساخت: 2008

سکوت لورنا محصول سال 2008 میلادی توانست جایزه بهترین فیلم نامه جشنواره کن 2008 میلادی و هم چنین جایزه لومیر بهترین فیلم فرانسه زبان را درسال 2009 میلادی کسب کند. این اثر سینمایی روایتگر مسائل و تلخی های مهاجرت غیرقانونی در دنیای مدرن است.

همچون بسیاری از آثار دیگر داردن ها فیلم شخصیت های خود را در کشمکش و مبارزه با سختی های زندگی طبقه کارگر و چالش های اخلاقی که از پس شرایط سخت مالی بروز می نماید قرار می دهد.

لورنا یک زن حدودا 30 ساله آلبانیایی تبار است که با رویای راه انداختن یک کافه در بلژیک با مردی به نام سوکل به این کشور مهاجرت می نماید اما شرایط باعث می گردد با مردی معتاد به هرویین ازدواج سوری کند تا به شهروندی بلژیک دست یابد.

8- دو روز، یک شب

عنوان اصلی: Two Days, One Night

سال ساخت: 2014

فیلم سینمایی دو روز، یک شب یکی از بهترین و پخته ترین آثار کارگردان های برجسته بلژیکی به یکی از موضوعات مورد علاقه آن ها یعنی ناامنی شغلی در کشورهای اروپایی می پردازد.

جالب است که داردن ها در این فیلم قانون همیشگی خود را در زمینه به کار نبردن بازیگران مشهور در فیلم هایشان نقض نموده اند.

فیلم در شهر سرن بلژیک روایت می گردد. ماریون کوتیار بازیگر مشهور فرانسوی در نقش ساندرا همسر و مادری است که در یک کارخانه کوچک فراوری پنل خورشیدی کار می نماید. او متوجه می گردد که همکارانش بین اخراج شدن او و دریافت مبلغ 1000 یورو به عنوان پاداش، دریافت پاداش را انتخاب نموده اند. او فقط یک آخر هفته برای متقاعدکردن همکارانش وقت دارد تا آن ها را از دریافت پاداش منصرف کند و در ازای رای گیری دوباره در کارخانه، بتواند به کار بازگردد.

فیلم با پیچ وتاب های احساسی همراه است و فیلم نامه به شکلی زیرکانه بیننده را بین این فرض که ساندرا از کوشش دست می کشد یا اینکه تا خاتمه برای شغلش می جنگد درگیر نگه می دارد. گرچه داردن ها مثل همواره آن روبروه تلخ واقع گرایانه را با مسائل اجتماعی دارند اما فیلم یکسره تیره و تار نیست و مخاطب با دیدن آن احساس می نماید انسانیت و شفقت نیز در دنیا سرد امروز جایی مخصوص به خود دارد.